Page 13 - Vishwa January 2022
P. 13

यवतुकनेनावकेबीचवालेफट्टेपरअपनीहथिौड़ीरखीऔर अपनी पैंट भी धनकाल फैं की। वह पानी में अपनी पैंट नहीं धभगोना चाह्ा थिा। पैंट उ्ार पानी में उ्र गया। वह भाग्ा हुआ आ रहा थिा, लेधकनशहतुयदाकोऐसालगाजैसेआरामसेआरामसेआरहाह।ै इसबीचशहतुयदाकईबारपानीमेंडतुबकीलगाचकतुाथिा।वहघटतुनों केबलआगेबि्ाहुआयाँधचकोदसूरीधदशामेंभीढूँिरहाथिा। अधिकदरू नजाकरधफरवापसउसीजगहआजा्ागोयाचौकीदारी कररहाहो।खबं ेकोकसकरपकड़ेहुएथिाधककहींचककरखाकर धगर न पड़े।
जब्कवहयवतुकउिरपहुचँाशहतुयदाहरैान-परेशानबरतुी्रह हाँफ रहा थिा। वह उसके प्रश्नों का ठीक से जवाब भी नहीं दे पा रहाथिा।दोनोंबसहरैानीसेइिर-उिरलड़खड़ा्ेहुएभटकरहेथिे। श्ीम्ीइश््ैनैशउत्धेज्मद्रतुामेंहाथिोंकोमसलरहीथिीं।
धचरला्े हुए बीस-्ीस आदमी एकधत्र् हो चकतु े थिे। लोहे की सलाखेंऔरजालभीलेआयेथिे।एकमोटरबोटभीदघतुट्तनासथिल कीओरबिचकतुीथिी।लेधकनवास्वमेंयहधनरथि्तकप्रयतनथिा, कयोंधक इ्ने उथिले पानी में कोई डूब ही नहीं सक्ा।
शीघ्र ही सारे इलाक़ े में यह ख़बर फै ल गयी धक कोई पानी में डूबगयाह।ै हालांधक,अभी्कइसख़बरकीपषतुध्टनहींहुईथिी।
ठीकइसीक्षणसधबजयोंकेबग़ीचेमेंबैठीश्ीम्ीशहतुयदाने अपनाधकरोधशयाबनतुनाबंदधकया।्ेज़ीसेउठीऔरउसअिंरेे कमरे की ओर लपकी जहाँ याँधच अपनी ्ैरने की पोशाक ढूँि रहा थिा।कमरेकादरवाज़ाबंदकरवायदेकेअनसतुारझीलकी्ऱिचल पड़ी।िपू कीगरमीसेअपनेआपकोबचा्ेहुएवहिीरे-िीरेछ्री लगाये आगे बि रही थिीं। अपने सनान के बारे में भी सोच्ी जा्ी थिी। मन बना कर चली थिी धक आज झील में सनान नहीं करेंगी, लेधकन जबवहलालफूलोंवालीझाड़ीकेसामनेपहुचँी्ोउसकेधवचारों का पलतु टूट गया और सब कतु छ उथिल-पथितु ल हो गया। उसने छ्री बंदकरभागनाशरूतु करधदया।परूीसड़कपर्ब्कभाग्ीरही
जब ्क सनानघर की इमार् ्क न पहुचँ गयी। वहाँ पहले से ही दो सशसत्रपधतुलसकमषीखड़ेथिे।भीड़मेंसबलोगकानाफूसीकररहेथिे, धजनमें अधिक्र धकसान और्ें थिीं। वे लोग ज़ोर-ज़ोर से रो रहे थिे।
माँएकक्षणमेंसमझगयीधककयाहुआह?ै वहरो्ी-पीट्ी लड़खड़ा्ी हुई धकनारे की ओर दौड़ पड़ी। उस शां् भीड़ के बंद घरे े की ओर दौड़ी जहाँ उसका बेटा ले्ा हुआ थिा। वहाँ धकसी को भी जाने नहीं दे रहे थिे। उसको एक कतु सषी पर बैठा धदया गया। वह बेहोशी की-सी हाल् में पछू रही थिी धक उसका बेटा अभी जीधव् है या नहीं।
याँधच जीधव् नहीं थिा।
15 धमनट से भी अधिक ्लाशी के बाद याँधच वहीं खमभे के पीछे की ्रफ धमला थिा, जहाँ उसके धप्ा खड़े थिे। उसको वहाँ से बाहर खींचा गया थिा। उसके हृदय की िड़कन बंद थिी। आखँ ों कीप्तुधलयाँभीधनजषीवथिीं।डॉकटरनेलोगोंसेयाँधचकोउलटा लटकाने को कहा। डॉकटर उसके शरीर को ज़ोर-ज़ोर से धहला कर, पानी धनकालने लगा। उसकी धनजषीव बांहों को जोर से बहु् दरे ्क धहलाया डतुलाया, बहु् दरे ्क। एक-एक धमनट के अ्ं राल पर सटैधथिसकोप लगा कर हृदय की िड़कन को जाँच्ा रहा। लेधकन यह सब प्रयास करने के बावजदू भी हृदय की िड़कन बंद थिी। डॉकटर ने खीज्े हुए अपने उपकरण बैग में डाले और चला गया।
यहमतृयतुअचानकआयीथिी।यहीथिीधज़दंगीकीहक़ीक़्, मतृय,तुएकशाश्व्सतय।याँधचकाम्ृ शरीरएकऐसासतयथिाजैसे धक िर्ी का सबसे बड़ा पव्त् दृि्ा से अपनी जगह अधडग खड़ा हो।
उसकी माँ को एक बैलगाड़ी में धबठा घर की ओर ले गये। शहतुयदाअभीभीनहानेकीपोशाकमेंधकनारेपरबैठाथिा।उसके चहे रे और चश्मे से पानी टपक रहा थिा और आसँ ू भी। वह एक पागल की ्रह आहें भर रहा थिा...। हाय... हाय... दो आदधमयों ने उसे सहारा दे कर खड़ा धकया। उसको के धबन की ्ऱि ले गये धजससे धकअ्ं्:वहअपनेकपड़ेबदलले।अभी्ीनभीनहींबजेथिे।
 महंदी भपाषपा की यपात्पा : अमिवेशन की एक मवमशषट प्रसतुमत
“शामकेकाय्तक्मकाभवयसमापन‘धहदंीभाषाकीयात्रा’नामकीसगंी्-नाधटकासेहुआ।सधमध्कीसबसेवररष्ठसदसया,डॉ.सनेहराजके माग्तदशन्तम,ेंश्ीम्ीऋचामाथिरतुऔरश्ीम्ीअलकाखडंेलवालकेधनदशदेनमेंकलीवलैंड,ओहायोकेबहु्सेबचचोंऔरवयसकोंनेइससगंी्नाटक मेंभागधलया।उतकृष्टधफरमसपंादन,सपंणू्तसगंी्औरकलातमकप्रस्धतु्कीधडधजटलप्रस्धतु्केकारणआखँोंकेधलएएकसहतुावनीप्रस्धतु्थिी। ऋगवेद से आिधतु नक काल (व््तमान समय) ्क – वैधदक, ससं कृ ्, प्राकृ ् और पाली से बद्धतु , महावीर, सफू ी, ्लतु सी, मीरा, कबीर और सरू दास आधद कोइससगंी्-नाधटकामेंबड़ीअचछी्रहजोड़ागया।नाटकमेंसभीयगतुोंके्ालमले कोबनाएरखनेकाप्रयासधकयागया।उनहोंनेसधृष्टकेप्रारमभ सेधहदंीभाषाकीयात्राकोदशा्तयागया।कैसेभार्केहरप्रमखतु िम्त,आधयाधतमकसमहूों,धवधभननशासकोंऔरधवधभननभाषाओंऔरसगंी्,नतृय जैसेधवधभननकलारूपोंकोभाषाकेधवकासकेधलएसाझाधकया।लेखन,कधव्ा,धफरमों,धडधजटलऔरसोशलमीधडयाआधदनेसधदयोंसेधहदंी भाषाकीअधभवयधक्तऔरप्रसारमेंयोगदानधदयाह।ैहररवशंरायबचचन,महादवेीवमा्त,प्ं,धनराला,जयशकंरप्रसादआधदकधवयोंकेसाथि-साथि धवदशेोंमेंरहरहेप्रवासीसाधहतयकारभीयवतुाकधवयोंकेकायथोंऔरजनतुनूकेमाधयमसेदधतुनयाभरमेंधहदंी्कपहुचँारहेह।ैं
नाधटकामेंदृश्य,मौधखक,अधभवयंजकलाइववीधडयो,धचत्रमयधचत्रण,लाइवगायनऔरअधभनयकेमाधयमसेखबूसरू्ीसेप्रदशन्तधकया। प्रस्धतु्नेहमारीपयारीमा्भृाषा-धहदंीकेमहतवकेबारेमेंएकबहु्हीशधक्तशालीसदंशे धदया।बहु्हीरचनातमकसपंादनऔरएकअनठूी धडधजटलरचनाकाश्येअनं्माथिरतु,अशोकखडंेलवाल,डॉ.धववेकखडंेलवालकीटीमकोजा्ाह।ैयात्राकेदौरानवॉयसओवररधश्मचोपड़ा, डॉ.्ेजपाररख,डॉ.अनपूकपरू,अनपूअरोड़ा,औरडॉ.सनेहराजविाराधनष्पाधद्धकयागयाथिा।महानकवधयत्रीश्ीम्ीमहादवेीवमा्तकाएक लाइव वीधडयो भी इसमें ह।ै
लगाजैसेसभीदशक्त कालकाअध्क्मणकरकेधहदंीकेसमद्धृ अ्ी्मेंपहुचँ गए।
 जनवरी 2022 / ववशववा
11


















































































   11   12   13   14   15